Mijn naam is Sjoerd Boomsma, getrouwd met Andréa  Herschel, achternicht van Dominic Herschel die zojuist heeft gesproken in de Grotestraat over zijn grootouders. Hier in de Kerkstraat zijn  Stolpersteine  voor Mietje Herschel, die getrouwd was met Salomon Maas en hun zonen Abraham en Herman. Graag wil ik mede namens Andréa en Dominic iets over deze slachtoffers vertellen.

Mietje was de zus van Levie en kwam evenals haar andere broers en zussen uit Genemuiden. Hun ouders waren Hartog Herschel en Betje Rosenbaum. Van de  acht kinderen Herschel  zijn er zeven vermoord door de Duitsers. Alleen de oudste zoon  Izak Herschel, de opa van Andrea, heeft de oorlog overleefd.

Mietje Herschel trouwde met Salomon Maas, een broer van Aaltje Maas. Salomon was ook slager en had hier een slagerij. Mietje en Salomon trouwden in hetzelfde jaar – nl 1909 – als hun broer en zus Levie en Aaltje. Mietje en Salomon hadden twee zonen en een dochter. Dochter Bertha – ook wel Bep genoemd – trouwde vlak voor de oorlog en is direct na haar huwelijk met echtgenoot vertrokken naar Israël. Zij overleefden de oorlog.  Salomon Maas stierf in 1937, hij was toen 62 jaar.

In het algemeen politieblad van 17 september 1942 staat de volgende mededeling: “ De burgemeester van Eibergen verzocht opsporing, aanhouding en voorgeleiding van Abraham Bernard Maas en Mietje Maas-Herschel, beiden wonende te Eibergen. Zij hadden zonder de daartoe vereiste vergunning hun woning verlaten en waren spoorloos.”

Nu weten we dat ze waren ondergedoken in de ondergrondse schuilplaats in het Hoonesbos. Abraham en Herman hadden nog mee geholpen met het bouwen van deze schuilplaats. Eind maart 1943 werd de schuilplaats verraden en alle 22 onderduikers zijn afgevoerd naar Duitse vernietigingskampen waar ze zijn omgebracht.

Er  is een statige familiefoto van Hartog en Betje toen zij in 1929 hun 50 jarig huwelijksfeest vierden. De foto toont een trots bruidspaar tussen 36 familieleden. Als mijn echtgenote aan haar Opa Izak en Oma Jet vroeg wie dat nu allemaal waren, was een diep stilzwijgen en tranen de reactie die ze kreeg. Zij konden  niet praten over wat er was gebeurd in de oorlog. Van de in totaal 38 familieleden op de foto waren er na de oorlog nog 7 over; 29 zijn vermoord in Buchenwald, Sobibor of Auschwitz.

Het is goed dat we herdenken, het is goed dat we ons realiseren tot wat voor denkbeelden en wandaden de mensheid in staat is geweest. We kunnen de Holocaust herleiden naar de Nazi’s en proberen daarmee deze wandaden als een historisch feit beschouwen; te isoleren, iets heel ergs, maar iets van vroeger. De boodschap van het herdenken kijkt echter niet alleen naar het verleden, maar ook naar het heden en de toekomst.

De boodschap  – of beter de waarschuwing – naar het heden en de toekomst is het toenemende antisemitisme. We zijn geneigd om vooral naar het buitenland te kijken als het gaat om antisemitisme, maar ook in Nederland is er antisemitisme. Het Antisemitisme Rapport van 2017 geeft als conclusie: Situatie in Nederland escaleert zienderogen.

Daarom zijn Stolpersteine van belang. We zijn de Stichting “Ik vraag me af” dankbaar om het verleden van  de Joodse oorlogsslachtoffers te gedenken en daarbij de waarschuwing voor het weer opkomende antisemitisme te geven.